Το Αλφαβητάρι του Διαβόλου

Δεν θα τον έλεγες εύκολο άνθρωπο τον Αμπρόουζ Μπηρς (Ambrose Bierce,1842-1913).Aυτό είναι σίγουρο.Τουλάχιστον αυτό αναδεικνύεται από τα δημοσιογραφικά του κείμενα.

Κυνικότητα,μισογυνισμός,μοχθηρία,απογοήτευση από τους κάθε λογής πολιτικούς και τους ''-ισμους'' τους,εχθρότητα απέναντι σε θρησκείες και παπάδες,ειρωνία απέναντι σε όλους σχεδόν τους συγγραφείς είναι μερικά από τα στοιχεία των γραπτών του.

Σίγουρα μια εικόνα πολύ διαφορετική από αυτήν που δίνουν οι βιογράφοι του.
Δηλαδή έναν άνθρωπο ευαίσθητο,ευγενικό και εξυπηρετικό με τις γυναίκες

Τελικά ο Μπηρς μάλλον ήταν ένα άτομο βαθύτατα πληγωμένο,ένας άνθρωπος που ένοιωθε αδικημένος.Από όλους.
Τις πληγές του όμως τις περνούσε από ένα δικό του φίλτρο από το οποίο οι πληγές αντί να επουλώνονται,μεταλάσσονταν σε παγερή ειρωνία και σαρκαστικό χιούμορ.
Ίσως ήταν ένας τρόπος 'άμυνας'.

Π.χ. η απέχθεια του απέναντι στον γάμο όπως φαίνεται στο βιβλίο του ''Το Αλφαβητάρι του Διαβόλου'' δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της σχεδόν πολυτάραχης συζυγικής του σχέσης και του αναπόφευκτου χωρισμού (αν και πολλά χρόνια αργότερα,θα εξομολογιόταν στις κόρες του πως η μητέρα τους ήταν η μεγάλη του αγάπη).

Άλλο παράδειγμα είναι οι συχνές αναφορές του στην φιλία και στο πόσο εύθραστη τελικά αποδυκνείεται όταν έρχονται τα δύσκολα.Ούτε αυτό το έγραψε τυχαία..
Ο Μπηρς μάλωνε συνέχεια με τους φίλους του,έκανε καινούριους,αλλά τσακωνόταν και με αυτούς και κάπως έτσι πορευόταν.

Γενικά,το 'Αλφαβητάρι του Διαβόλου' είναι σαν ένα ψυχογράφημα του Μπηρς μέσα από λήμματα,αλλά και μία κριτική όσων πραγμάτων τον ενοχλούσαν σε μορφή λεξικού.Εκείνος δεν πίστευε ότι έγραφε κάτι το αξιόλογο εκείνη την εποχή,αλλά με το γύρισμα του αιώνα το βιβλίο είχε τεράστια απήχηση.

Μερικά από τα λήμματα στο 'Αλφαβητάρι'..

ΑΔΑΗΣ : Το πρόσωπο που αγνοεί ορισμένες από τις γνώσεις που κατέχεις καλά και διαθέτει κάποιες άλλες,τις οποίες αγνοείς παντελώς.

ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ : Η συναισθηματική κατάσταση στην οποία περιέρχεσαι,ενώ αναλογίζεσαι τι τραβάει ο γείτονάς σου.

ΑΝΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ : Το κυριότερο στοιχείο της επιτυχίας.Δεδομένου ότι υπάρχει ένας μόνο τρόπος να μην καταφέρεις τίποτε και μερικοί να καταφέρεις κάτι,εκ των οποίων απόλυτα σίγουροα είναι μόνο ο ένας,μπορούμε να συμπεράνουμε πως αυτός που αδρανεί από αναποφαστικότητα έχει λιγότερες πιθανότητες να αποτύχει από αυτόν που αποφασίζει να ενεργήσει.

ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ : Ο καρπός της συνεύρεσης μιας φαλάκρας και ενός τραπεζικού λογαριασμού.

ΑΠΟΤΙΝΑΞΗ ΖΥΓΟΥ : Το πέρασμα ενός σκλάβου από την τυραννία του άλλου στο δεσποτισμό του εαυτού του.

ΑΥΤΟΣΕΒΑΣΜΟΣ : Μια λανθασμένη αξιολόγηση.

ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ : Πανέξυπνο όργανο που δείχνει τι καιρό ήδη έχουμε.

ΒΟΥΛΗ : Ομάδα ανθρώπων που συγκεντρώνονται για να καταργήσουν νόμους.

ΓΑΜΟΣ : Τελετή στην οποία δύο άτομα αναλαμβάνουν την ευθύνη να γίνουν ένα,το ένα τίποτα και το τίποτα ανεκτό.

ΓΕΡΑΤΕΙΑ : Η περίοδος της ζωής μας,στη διάρκεια της οποίας περιορίζουμε τα ελαττώματά μας,αποκηρύσσοντας εκείνα που δεν το λέει η περδικούλα μας να έχουμε πια.

ΔΕΙΚΤΗΣ : Το δάχτυλο με το οποίο συνήθως δείχνουμε δύο κακοποιούς.

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ : Εμπόρευμα.Πρόκειται για ένα λίγο ως πολύ νοθευμένο προϊόν,το οποίο το Κράτος πουλάει στους πολίτες ως αντιστάθμισμα για την υποταγή,τους φόρους και τις προσωπικές υπηρεσίες που του προσφέρουν.

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ : Αυτός που ξέρει να παρακάμπτει το νόμο.

ΕΚΒΑΣΗ : Ιδιαίτερος τύπος απογοήτευσης.Για κείνο το είδος νοημοσύνης που βλέπει στην εξαίρεση την επιβεβαίωση του κανόνα,η σοφία μιας πράξης κρίνεται από τις συνέπειές της,από την έκβαση.Πρόκειται για μιαν ακόμα αθάνατη ανοησία.Η σοφία μιας πράξης κρίνεται από την λογική με την οποία την εκτελεί ο πράτων.

ΕΜΠΙΣΤΟΣ : Aυτός στον οποίο ο Α εμπιστεύεται τα μυστικά που ο Β εμπιστεύτηκε στον Γ.

ΕΠΙΤΥΧΙΑ : H μόνη ασυγχώρητη αμαρτία για τους φίλους σου.

ΕΡΩΤΑΣ : Παροδική φρενοβλάβεια, η οποία θεραπεύεται με γάμο ή απομάκρυνση του ασθενούς από τους παθογόνους παράγοντες. Η πάθηση αυτή, όπως η τερηδόνα και πολλές άλλες, είναι διαδεδομένη μόνο στους πολιτισμένους λαούς που ζουν σε τεχνητό περιβάλλον, ενώ οι βάρβαροι που αναπνέουν καθαρό αέρα και τρέφονται λιτά, παρουσιάζουν ιδιαίτερη ανοσία. Μερικές φορές, ο έρωτας επιφέρει το θάνατο, κυρίως στους γιατρούς και λιγότερο συχνά στους ίδιους τους ασθενείς.

ΘΑΥΜΑΣΜΟΣ : Η ευγενική αναγνώριση του γεγονότος πως κάποιος μας μοιάζει καταπληκτικά.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ : Κόρη της Ελπίδας και του Φόβου,που εξηγεί στους αμαθείς τη φύση της αμάθειας.

ΙΕΡΕΑΣ : Το πρόσωπο που αναλαμβάνει τη διαχείριση των δικών μας πνευματικών υποθέσεων,προκειμένου να βελτιώσει τις δικές του υλικές.

ΚΑΤΟΙΚΟΣ : Αυτός που δεν μπορεί να πάει αλλού.

ΚΛΑΡΙΝΟ : Όργανο βασανιστηρίων,το οποίο χειρίζεται κάποιος με μπαμπάκι στ'αυτιά.Υπάρχουν μόνο δύο όργανα που είναι χειρότερα από ένα κλαρίνο : δύο κλαρίνα.

ΜΕΓΑΡΟ : Η πολυτελής και εξαιρετικά δαπανηρή κατοικία,ιδίως των σημαντικων δημοσίων λειτουργών.Η κατοικία ενός υψηλόβαθμου στελέχους της Χριστιανικής Εκκλησίας ονομάζεται παλάτι,ενώ η κατοικία του Ιδρυτή της θρησκείας του,χωράφι ή πεζοδρόμιο.

Αυτό είναι εξέλιξη!

ΝΟΥΣ : Μυστηριώδες υλικό σώμα κρυμμένο μέσα στον εγκέφαλό μας.Η κύρια δραστηριότητά του συνίσταται στην προσπάθεια διαλεύκανσης της ίδιας της φύσης του.Η ματαιότητα της προσπάθειας οφείλεται στο γεγονός πως το μόνο στοιχείο που διαθέτει για να προχωρήσει στη γνώση του εαυτού του είναι ο εαυτός του.

ΝΥΦΗ : Μια γυναίκα με υπέροχες προοπτικές ευτυχίας πίσω της.

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ : Ένας ταχυδακτυλουργός που βάζει σίδερα στο στόμα σου και βγάζει νομίσματα από την τσέπη σου.

ΠΑΝΤΡΕΙΑ : Το καθεστώς ή η κατάσταση μιας κοινότητας,που αποτελείται από έναν αφέντη,μια αφέντρα και δύο δούλους.Σύνολο : άτομα δύο.

ΠΑΡΘΕΝΑ : Νεαρό άτομο του αθέμιτου φύλου,με επίμονα αηδέστατη συμπεριφορά και απόψεις που μπορούν να σε οδηγήσουν σε φόνο.Το είδος γνωρίζει μεγάλη γεωγραφική εξάπλωση.Μπορείς να το βρεις όπου και να κοιτάξεις και να το περιφρονήσεις όπου και να το βρεις.Η παρθένα δεν είναι εντελώς αποτρόπαια στη θέα,ούτε [αν εξαιρέσεις το πιάνο και τις απόψεις της] αφόρητη στο άκουσμα,μολονότι απο την άποψη της ομορφιάς είναι σαφώς υποδεέστερη του ουρανίου τόξου και σε ότι αφορά στη φωνή της - αν και εφόσον ακουστεί -  είναι παρασάγγας κατώτερη από του αηδονιού,το οποίο επίσης μετακινείται ευκολότερα.

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ : Εύφλεκτα σκουπίδια,τα οποία διαβάζει στο φως ενός δαυλού κάποιος φιλόδοξος,που αποσκοπεί στην φωταγώγηση του ονόματός του.

Στο διάσημο λεξικό του Δρος Τζόνσον,ο πατριωτισμός ορίζεται ως ''το τελευταίο καταφύγιο κάθε παλιοτόμαρου''.Με όλο τον οφειλόμενο σεβασμό σ'έναν φωτισμένο αλλά οπωσδήποτε ελάσσονα λεξικογράφο,τολμώ να ισχυριστώ : και το πρώτο.

ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ : Το εμπόριο χωρίς εκείνες τις βλακώδεις φασκιές,γυμνό όπως το έπλασε ο Θεός.

ΠΙΡΟΥΝΙ : Εργαλείο με το οποίο συνήθως τοποθετούμε νεκρά ζώα στο στόμα μας.

ΠΡΟΣΕΥΧΟΜΑΙ : Ζητώ να καταργηθούν οι νόμοι του σύμπαντος για χάρη ενός και μόνο αιτούντος που,συν τοις άλλοις,είναι ομολογουμένως ανάξιος.

ΣΑΛΤΣΑ : Το μόνο αλάνθαστο σημάδι πολιτισμού και καλλιέργειας.Ένας άνθρωπος χωρίς καμιά σάλτσα έχει χίλια ελαττώματα.Ένας άνθρωπος με μια σάλτσα έχει εννιακόσια ενενήντα εννέα ελαττώματα.Κάθε φορά που επινοείται και καθιερώνεται μια σάλτσα,αποκηρύσσεται και συγχωρείται ένα ελάττωμα.

ΣΑΤΑΝΑΣ : Ένα από τα πιο θλιβερά λάθη του Δημιουργού,που το μετάνιωσε με φωτιά και τσεκούρι.Στην αρχή ο Σατανάς είχε βαθμό Αρχαγγέλου,αλλά ήταν απερίγραπτα θρασύς και έτσι διώχτηκε από τον Παράδεισο.Καθώς κατέβαινε στη γη,στάθηκε για μια στιγμή,σκέφτηκε κάτι και ξαναγύρισε πίσω.

''Θέλω μια χάρη,αν γίνεται'' είπε.

''Λέγε''.

''Καταλαβαίνω πως είσαι έτοιμος να φτιάξεις τον άνθρωπο.Θα χρειαστεί νόμους.''

''Τι είπες κάθαρμα!Εσύ ο χειρότερος εχθρός του,που τάχθηκες από την αυγή της αιωνιότητας ν'αντιμάχεσαι την ψυχή του,εσύ ζητάς το δικαίωμα να του φτιάξεις νόμους?''

''Συγγνώμη,δεν κατάλαβες!Η χάρη που θέλω είναι να τους φτιάξει μόνος του.''

Ε,του την έκανε.

ΣΚΟΤΩΝΩ : Δημιουργώ μια κενή θέση εργασίας,χωρίς να ορίσω τον αντικαταστάτη.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ : Η διαγωγή,όπως διαμορφώνεται όχι από την ηθική αλλά από την αναπαραγωγή.

ΣΥΝΗΘΕΙΑ : Χειροπέδες για τον ελεύθερο άνθρωπο.

ΤΡΕΛΟΣ : Ο προσβεβλημένος από υπερβολική πνευματική ανεξαρτησία.Ο μη συμμορφωμένος με τις προδιαγραφές της σκέψης,του λόγου και της πράξης,που έχουν διαμορφώσει οι συμμορφωμένοι μελετώντας τους εαυτούς τους.Ο διαφωνών με την πλειοψηφία.Κοντολογίς,ο ασυνήθιστος.Αξίζει να σημειωθεί πως η απόφαση για το αν κάποιος είναι τρελός λαμβάνεται από ειδικούς,οι οποίοι απλά δεν διαθέτους κανένα στοιχείο πως δεν είναι οι ίδιοι εντελώς ψυχοπαθείς.

ΤΣΙΡΚΟ : Το μέρος,όπου τα άλογα,τα πόνυ και οι ελέφαντες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν άντρες,γυναίκες και παιδιά να παριστάνουν τους καραγκιόζηδες.

ΦΙΛΙΑ : Ένα πλοίο αρκετά μεγάλο για να μεταφέρει δύο άτομα όταν έχει πολύ καλό καιρό,αλλά μόνο ένα όταν πιάσει φουρτούνα.

ΧΕΙΡΟΚΡΟΤΗΜΑ : Ο αντίλαλος μιας κοινοτοπίας.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ : Αυτός που πιστεύει πως η Καινή Διαθήκη είναι ένα θεόπνευστο βιβλίο,αξιοθαύματα κατάλληλο για τις πνευματικές ανάγκες του γείτονά του.Αυτός που ακολουθεί την διδασκαλία του Χριστού,στο βαθμό που δεν συγκρούεται με την αμαρτία.

“War is God's way of teaching Americans geography.”
― Ambrose Bierce